بررسی تاثیر سد مخزنی کرخه بر بستر رودخانه پایین دست

احداث سد بر روی رودخانه باعث تله اندازی حجم زیادی از رسوبات همراه جریان در مخزن سد می گردد. در اغلب موارد آب خروجی از سد عاری از رسوب می باشد که این آب قابلیت حمل بالایی داشته و بسته به شرایط هیدرولیکی و دانه بندی مواد بستر باعث ایجاد پدیده کف کنی در پاین دست سد می گردد. در این تحقیق فرآیند کف کنی در پایین دست سد مخزنی کرخه که پس از احداث حجمی معادل 7 میلیارد مترمکعب آب را در خود ذخیره می سازد و یکی از بزرگترین سدهای جهان و بزرگترین سد ایران محسوب می شود مورد بررسی قرار گرفته و با استفاده از مدل hec-6 این پدیده و نیز پدیده رسوبگذاری در مخزن سد تنظیمی واقع در 11 کیلومتری پایین دست این سد شبیه سازی گردیده است . جهت مدل کردن رودخانه در پایین دست سد، از اطلاعات زیادی شامل ژئومتری مقاطع بستر، آمار دبی جریان و دبی رسوب ورودی و خروجی از مخزن سد، آمار مربوط به دانه بندی مواد معلق و دانه بندی مواد بستر و همچنین شرایط مرزی شامل سطح آب در دبی ها و ماههای مختلف در مقطع کنترل (سد تنظیمی پایین دست) استفاده گردیده است . در این بررسی عوامل موثر و روشهای محاسبه میزان کف کنی ارائه شده و سپس با استفاده از اطلاعات هیدرولیکی و هیدرولوژیکی ورودی و خروجی سد کرخه و مدل hec-6 به پیش بینی میزان کف کنی در پایین دست این سد پرداخته شده است . با استفاده از نتایج حاصل از اجرای مدل و بکارگیری توابع مختلف انتقال رسوب و دوره های زمانی مختلف ، میزان کف کنی و تغییرات بوجود آمده در بستر و سطح آب در پایاب سد، همچنین تغییرات ایجاد شده در دانه بندی مواد بستر، حجم رسوبات منتقل شده بر اثر پدیده کف کنی به مخزن سد تنظیمی پایین دست ، مورد بررسی قرار گرفته است . براساس نتایج محاسبه شده فرآیند کف کنی در یک دوره زمانی حدودا 30 تا 40 ساله بعد از بهره برداری از سد مخزنی متوقف خواهد شد. عمق کف کنی بستر در پایاب سد حدود 3 متر و بطول 2000 متر پیش بینی شده است . در این عمق و بازه مذکور پدیده جوشنی شدن بستر (با روش که مانع فرسایش بیشتر می شود، اتفاق می افتد. حجم رسوبات منتقل شده به مخزن سد تنظیمی بدلیل پدیده کف کنی بالا دست در حدود 1/2 میلیون مترمکعب پیش بینی شده است .